درمان دارویی اضطراب در کودکان

اضطراب احساسی است که با تنش، افکار مزاحم و تغییرات جسمی مانند افزایش فشار خون مشخص می‌شود. کودکان مبتلا به اختلالات اضطرابی معمولاً افکار یا نگرانی‌های مکرر دارند. آنها ممکن است به دلیل نگرانی‌های بیش از حد، از موقعیت‌های خاص اجتناب کنند. 

همچنین ممکن است علائم فیزیکی مانند عرق کردن، لرزش، سرگیجه یا ضربان قلب سریع داشته باشند.

اضطراب مانند ترس نیست، اما اغلب به جای یکدیگر استفاده می‌شود. اضطراب یک پاسخ آینده‌محور و معمولاً طولانی است که به طور گسترده روی یک موضوع غیر قابل مشاهده و غیرمنطقی متمرکز شده است، در حالی که ترس یک پاسخ مناسب، حال‌محور و کوتاه‌مدت به یک تهدید کاملاً قابل شناسایی و خاص است. 

سطوح خفیف اضطراب می‌تواند در برخی شرایط مفید باشد، ما را نسبت به خطرات آگاه کند و به ما در آماده‌سازی شرایط کمک کند. اختلالات اضطرابی با احساسات عادی عصبی یا اضطراب متفاوت است و شامل ترس یا اضطراب بیش از حد است. 

اختلالات اضطراب شایع‌ترین اختلالات روانی هستند و تقریبا ۳۰٪ از بزرگسالان در مقطعی از زندگی خود تحت تاثیر این اختلال بوده‌اند. با این حال، اختلالات اضطراب با بسیاری از روش‌ها قابل درمان هستند. 

اختلالات اضطراب می‌تواند باعث شود افراد سعی کنند از موقعیت‌هایی که باعث تحریک یا بدتر شدن علائم آنها می‌شود اجتناب کنند. عملکرد شغلی، تکالیف مدرسه و روابط شخصی می‌تواند تحت‌تاثیر این اضطراب قرار گیرد. همچنین این اختلال ممکن است به شکل‌ها و شدت‌های مختلفی ظاهر شود. در زیر، انواع مختلف اختلالات اضطراب را توضیح می‌دهیم.

• اختلال اضطراب فراگیر (Generalized Anxiety Disorder – GAD)

   – این اختلال به معنای نگرانی مداوم در مورد مسائل مختلف از جمله مسائل خانوادگی، مالی، سلامت، و موارد دیگر است.

   – علائم شامل بی‌خوابی، تنش عضلانی، ترس ناشی از نگرانی‌ها، مشکلات تنفسی و علائم جسمی مرتبط با اضطراب می‌شوند.

•  اختلال پنیک (Panic Disorder)

   – افراد با این اختلال تشنج‌های پنیک ناگهانی و شدید تجربه می‌کنند که ممکن است با علائم فیزیکی شدید همراه باشد.

   – این تشنج‌ها معمولاً در مواقع ناگهانی رخ می‌دهند و موجب نیاز به مراجعه به اورژانس می‌شود.

• اختلال اضطراب اجتماعی (Social Anxiety Disorder)

   – این اختلال به معنای ترس شدید از مواجهه با موقعیت‌ها یا تعاملات اجتماعی است.

   – افراد با این اختلال ممکن است از شرکت در رویدادهای اجتماعی، سخنرانی در عموم یا تعامل با دیگران بترسند.

• اختلال اضطراب مرتبط با وسواس (Obsessive-Compulsive Disorder – OCD)

   – افراد با OCD دچار وسواس‌های مکرر (اندیشه‌ها یا نگرانی‌های تکراری) هستند که ممکن است با تکرار برخی اعمال غیر ضروری همراه باشد.

   – این اختلال می‌تواند تا حدی شدید باشد و به کیفیت زندگی فرد آسیب بزند.

• اختلال اضطراب ترس از مکان‌ها (Agoraphobia)

   – این اختلال به معنای ترس از مکان‌ها یا شرایطی مثل جاها یا موقعیت‌های عمومی و باز است.

   – افراد ممکن است از ترک منزل یا ورود به محیط‌های عمومی بترسند.

• اختلال اضطراب مرتبط با اختلال استرس پس از اصابت به ناحیه جسمی (Body Dysmorphic Disorder)

   – افراد با این اختلال ناخواسته از بدن خود ناراحتی یا عدم رضایت دارند و به طور مکرر درباره نقص‌های واقعی یا تخیلی در بدنشان نگرانی هستند.

• اختلال اضطراب مرتبط با استرس پس از ترک خانه یا محیط آشنا (Adjustment Disorder)

   – این اختلال به معنای تجربه استرس شدید بعد از وقوع تغییرات مهم زندگی مانند ترک خانه یا تغییرات شغلی است.

• اختلال اضطراب از نوع برای برگشتی (Selective Mutism)

   – افراد با این اختلال در موقعیت‌های خاص توانایی گفت‌وگو ندارند، اما در موقعیت‌های دیگر به طور عادی صحبت می‌کنند.

همه این اختلالات اضطراب نیاز به تشخیص توسط حرفه‌ای حوزه روان‌پزشکی دارند و ممکن است به درمان و مشاوره نیاز داشته باشند. تاثیر این اختلالات بر زندگی روزمره افراد مختلف متفاوت است.

درمان دارویی اضطراب در کودکان، خوب یا بد؟

درمان دارویی اختلالات اضطراب در موارد مختلف می‌تواند مفید باشد و دارای مزایای مختلفی باشد و حتی برعکس. در ادامه، تعدادی از دلایلی را که ممکن است درمان دارویی اضطراب خوب یا بد باشد، توضیح می‌دهیم.

مزایای درمان دارویی اضطراب

1. کاهش علائم اضطراب

داروهای ضد اضطراب معمولاٌ به کاهش علائم اضطراب مثل نگرانی، ترس، تنش عضلاتی، افزایش ضربان قلب، و علائم جسمی مرتبط با اضطراب کمک می‌کنند.

1. توانایی بهبود عملکرد

درمان دارویی به طور مکرر و منظم می‌تواند به کودکان کمک کند تا در فعالیت‌های خود بهتر عمل کنند و وظایف روزمره خود را به خوبی انجام دهند. همچنین به آنها اجازه می‌دهد تا بهتر با شرایط استرس‌زا مقابله کنند که ممکن است باعث ایجاد اضطراب شوند.

1. کمک به تمرکز و یادگیری

کاهش اضطراب، ممکن است توانایی تمرکز و یادگیری را در محیط‌های تحصیلی و شغلی کودکان بهبود بخشد.

1. تاثیر مثبت بر کیفیت زندگی

درمان دارویی می‌تواند به کودکانی که از اضطراب رنج می‌برند کمک کند تا کیفیت زندگی بالاتری داشته باشند. این امر می‌تواند تاثیر مثبتی بر روابط، شغل، و سلامت روان آنها داشته باشد.

1. توانایی مهار علائم در اوج اضطراب

داروهای ضد اضطراب می‌توانند به افراد کمک کنند تا علائم اضطراب را در مواقعی که ممکن است ایجاد اضطراب شوند، مهار کنند.

معایب درمان دارویی اضطراب

1. عوارض جانبی

بسیاری از داروهای ضد اضطراب دارای عوارض جانبی هستند که از خواب‌آلودگی، سرگیجه، خشکی دهان، تغییرات در وزن، تاری دید و… تا تسکین ناپایدار اضطراب یا تشدید آن شامل شود.

1. وابستگی دارویی

برخی داروهای ضد اضطراب باعث وابستگی می‌شوند و ممکن است کودکان و نوجوانان در طولانی‌‌مدت به آنها وابسته شوند. قطع دارو ممکن است باعث ایجاد علائمی مثل تشنج، افسردگی و تشدید اضطراب شود.

1. حل نکردن مشکل به طور اساسی

درمان دارویی به طور معمول علائم اضطراب را تسکین می‌دهد اما مسائل و عوامل اساسی که باعث ایجاد اضطراب شده‌اند (مثل مسائل خانوادگی یا اجتماعی) را حل نمی‌کند.

1. کمبود مهارت‌های مقابله با اختلال

درمان دارویی به کودکان نمی‌آموزد چگونه با موقعیت‌های استرس‌زا و مشکلات روزمره مقابله کنند. این مهارت‌ها از طریق مشاوره روان‌شناسی و تربیتی توسط پدر و مادر یا مشاوران تعلیم داده می‌شوند.

1. تاثیر بر رشد

مصرف بلندمدت داروهای ضد اضطراب ممکن است تاثیرات منفی بر رشد و تکامل کودکان داشته باشد.

1. تسکین موقت

درمان دارویی معمولاً به عنوان تسکین موقت اعمال می‌شود و در صورت قطع دارو، ممکن است علائم اضطراب دوباره بروز کنند.

یافتن داروی مناسب می‌تواند به پدر و مادر و کودکان مبتلا به اضطراب کمک کند کمتر نگران این قضیه باشند. بهترین داروهای اضطراب برای کودکان، داروهای ضد افسردگی به نام SSRI هستند. داروهای ضد افسردگی برای اکثر کودکان بسیار خوب عمل می‌کنند و خیلی سریع نتیجه می‌دهند و اغلب کودکان بعد از یک یا دو هفته اول احساس بهتری پیدا می‌کنند. 

معمولاً داروهای ضد افسردگی می‌توانند در درازمدت باعث تسکین کودکان شوند و عوارض جانبی کمتری داشته باشند. این داروها زمانی که با درمان روان‌شناختی ترکیب شوند حتی بهتر هم عمل می‌کنند. بهترین راه برای درمان اضطراب، ترکیبی از داروهای ضد افسردگی و درمان روان‌شناختی به طور همزمان است.

با وجود اینکه درمان دارویی بر کودکان موثر است، معمولاً برای آنها داروهای اضطراب نادرست تجویز می‌شود. برای مثال، از آنجایی که کودکان مضطرب دائما نگران هستند، اغلب تمرکز پایینی دارند و این باعث می‌شود گاهی اوقات، بزرگسالان فکر کنند که کودک دچار اختلال بیش‌فعالی یا ADHD است. 

به این کودکان اغلب داروهایی داده می‌شود که می‌تواند به آنها در تمرکز کمک کند اما این داروها ممکن است باعث معده‌درد یا مشکلات خواب شوند. به علاوه، ممکن است اضطراب‌ را در کودک تشدید کنند.

همچنین ممکن است به کودکان مبتلا به اضطراب، کلونیدین یا گوانفاسین داده شود. اگرچه این داروها می‌توانند آنها را کمی آرام کنند، اما اضطراب را درمان نمی‌کنند. همچنین برخی از پزشکان داروهای ضد روان‌پریشی تجویز می‌کنند، اما هیچ مدرکی مبنی بر اینکه این داروها به کودک کمک موثری می‌کنند، وجود ندارد.

برخی از پزشکان برای کودکان مضطرب بنزودیازپین تجویز می کنند. این داروها بیشترین تسکین و تاثیر را بر کودکانی که دچار اختلال اضطراب فراگیر هستند می‌گذارند اما باید فقط برای مدتی کوتاه از آنها استفاده کرد. 

با آن‌ که بنزودیازپین می‌تواند به کودک کمک کند که سریع بهتر شود، معمولاً پس از یک یا دو ماه دیگر تاثیر سابق را ندارد. در نتیجه برای اینکه دارو همچنان موثر واقع شود، پزشک باید دوز را مدام افزایش دهد.

داروهایی که برای درمان اضطراب در کودکان استفاده می‌شوند ممکن است کمی گیج‌کننده باشند. چرا که اکثر این داروها ترکیب انواع مختلفی از دارو هستند که به روش‌های مختلف عمل می‌کنند. برخی از آنها در ابتدا برای درمان اضطراب ایجاد نشده بودند، بنابراین نام‌های گمراه‌کننده‌ای دارند. به عنوان مثال، موثرترین داروها برای اضطراب، داروهای ضد افسردگی نیز هستند. 

حال چگونه باید متوجه شد که داروها عملکرد صحیحی دارند یا خیر؟ در ادامه برخی از علائمی را  بررسی می‌کنیم که نشان‌دهنده این موضوع هستند. در صورت وجود هر یک از این مشکلات و علائم باید به پزشک مراجعه کنید.

• اگر احساس می‌کنید که داروهای فعلی کودک شما بیشتر از اینکه مفید باشند ضرر دارند.
• اگر کودک شما دائما در حال مبارزه با عوارض جانبی داروهای خود است.
• اگر کودک به دلیل عوارض جانبی تمایل داشته باشد داروی خود را قطع کند.
• اگر احساس می‌کنید که داروی فعلی بر احوالات کودک موثر نیست.
• اگر احساس می‌کنید که در مورد نحوه درمان و رویکرد داروهای کودک خود آموزش کافی دریافت نکرده‌اید.
• اگر ایجاد یک قرار ملاقات با روانپزشک فرزندتان بسیار سخت است.
• اگر روانپزشک فرزندتان گزینه‌های جایگزین را توضیح نمی‌دهد و حاضر به تغییر دارو نیست.

اثربخشی درمان دارویی اضطراب در کودکان به عوامل مختلفی بستگی دارد و ممکن است در موارد مختلف متغیر باشد. 

اثربخشی داروها 

اثربخشی داروها در کودکان معمولاً با توجه به نوع اختلال اضطراب، نوع دارو، دوز، مدت زمان مصرف، و واکنش فردی متغیر است. در ادامه، برخی نکات مهم درباره اثربخشی درمان دارویی اضطراب در کودکان را بررسی می‌کنیم.

1. انتخاب دقیق دارو

انتخاب دارو برای کودکان باید با دقت انجام شود و بر اساس تجربه پزشک متخصص انجام گیرد. هر کودکی ممکن است از نوع خاصی از دارو تاثیر بپذیرد. بنابراین، داروی مناسب باید با دقت بالایی تعیین شود.

1. ترکیب درمان دارویی با مشاوره

به طور معمول، درمان دارویی به تنهایی بهترین روش درمانی نیست و باید با مشاوره روان‌شناسی ترکیب شود. مشاوره می‌تواند به کودکان کمک کند تا مهارت‌های مقابله با اضطراب را یاد بگیرند.

1. مدت زمان مصرف

درمان دارویی ممکن است به مدت محدود یا بلند مدت انجام شود. مدت زمان مصرف دارو باید با دقت تعیین شود و ممکن است بسته به وضعیت کودک، نیاز به تمدید یا تعدیل داشته باشد.

1. پیگیری و ارزیابی مداوم

در طول درمان دارویی، پزشک باید دائما کودک را مورد ارزیابی و پیگیری قرار دهد تا تغییرات و واکنش به درمان را نظارت کند. در صورت لزوم، باید در درمان تغییراتی صورت گیرد.

1. معایب و عوارض جانبی

ممکن است داروها عوارض جانبی داشته باشند که باید با دقت پیگیری شوند و همچنین باید به کودک و خانواده اطلاع داده شود که در صورت بروز عوارض جانبی یا تغییرات در وضعیت کودک چه کنند و در چه صورت باید به پزشک اطلاع دهند.

1. مواجهه با عوامل اصلی اضطراب

درمان دارویی علائم اضطراب را تسکین می‌دهد، اما نباید فراموش شود که عوامل اصلی و موجب اضطراب نیز باید شناسایی و مدیریت شوند. این شامل مسائل خانوادگی، تربیتی و اجتماعی می‌شود.

1. تاثیر بر رشد و تکامل

تاثیر مصرف داروهای ضد اضطراب بر رشد و تکامل کودکان باید در نظر گرفته شود و می‌بایست به طور دقیق و توسط پزشک نظارت شود.

باید توجه داشت که هر کودک ممکن است به طریق متفاوتی به درمان دارویی واکنش نشان دهد. اثربخشی درمان دارویی باید با توجه به نیازها و وضعیت هر کودک ارزیابی شود و تصمیم‌گیری توسط پزشک متخصص انجام گیرد.

عوارض جانبی درمان دارویی اضطراب در کودکان

داروها معمولاً برای درمان اضطراب در کودکان با دقت تجویز می‌شوند و اغلب اثربخشی بالایی دارند، اما ممکن است با عوارض جانبی نیز همراه باشند. این عوارض جانبی معمولا به دو عامل وابسته هستند: نوع دارو و واکنش فردی کودک. در ادامه، برخی از عوارض جانبی معمول درمان دارویی اضطراب در کودکان ذکر شده‌اند.

1. خواب آلودگی

بسیاری از داروهای ضد اضطراب ممکن است در کودکان احساس خواب‌آلودگی ایجاد کنند. این عارضه معمولاً پس از مصرف دارو خود را نشان می‌دهد و ممکن است بر بیداری و تمرکز کودکان تاثیر بالایی داشته باشد.

1. سرگیجه

برخی از کودکان ممکن است پس از مصرف داروهای ضد اضطراب احساس سرگیجه کنند. این عارضه می‌تواند تعادل و تمرکز کودکان را تحت تاثیر قرار دهد.

1. تغییرات در وزن هنگام مصرف بلندمدت

داروهای ضد اضطراب ممکن است به تغییرات در وزن کودکان منجر شود. این تغییرات می‌تواند به صورت افزایش یا کاهش وزن اتفاق بیفتد.

1. تغییرات در ساعات خواب و بیداری

برخی داروها ممکن است الگوی خواب کودکان را تغییر دهند، مانند ایجاد خواب‌آلودگی یا مشکلات در بیدار شدن.

1. تغییرات در رفتار و حالت روانی

در برخی موارد، داروهای ضد اضطراب ممکن است به تغییرات گسترده در رفتار یا حالت روانی کودکان منجر شوند. این تغییرات ممکن است شامل افسردگی، به هم ریختن تعادل عاطفی، یا افزایش خشونت باشد.

1. تسکین موقتی و ناپایدار اضطراب

در بعضی موارد، داروهای ضد اضطراب می‌توانند به تسکین ناپایدار اضطراب منجر شوند. در این شرایط با توقف مصرف، علائم اضطراب دوباره خود را نشان می‌دهند.

1. سایر عوارض جانبی

از جمله عوارض جانبی دیگری که ممکن است هنگام مصرف دارو برای کودک ایجاد شود افزایش خستگی، سردرد، تغییرات در ضربان قلب و تاری دید هستند.

باید توجه داشت که عوارض جانبی ممکن است در همه کودکان به یک شیوه یا درجه نباشند. پزشک شما باید به شما اطلاعات دقیقی در مورد عوارض داروهایی که برای کودک شما تجویز می‌شود، ارائه دهد و همچنین باید به طور دقیق پیگیر عوارض جانبی و واکنش کودک به درمان باشد.

سخن پایانی

این امر که نوع خاصی از دارو برای یک فرد مؤثر است، لزوماً به این معنی نیست که برای فرد دیگری نیز موثر است. هر مورد از افسردگی، اضطراب، ADHD یا سایر مشکلات سلامت روان، روش‌های درمانی مخصوص خودش را دارد و علاوه بر این، همه افراد و روش‌های درمانی سازگار با آنها از یکدیگر متفاوت هستند.

به همین دلیل مدیریت دارویی حائز اهمیت است. در صورتی که داروی مصرفی کودک شما مؤثر به نظر نمی‌رسد یا عوارض جانبی نگران‌کننده‌ای را به دنبال دارد، باید فوری به پزشک او گزارش دهید تا نسخه تجویزی فرزندتان دوباره تنظیم شود یا رویکرد درمانی جدیدی در نظر گرفته شود.

منابع

anxiety

what are anxiety disorders

medication management for you

guide to meditations for anxiety in children