ترس‌های شبانه کودکان

ترس‌های شبانه در کودکان بسیار رایج هستند و در چند ساعت اول خواب اتفاق می‌افتند. مواجهه با این شرایط بسیار ناراحت کننده است؛ زیرا کودک شما به شدت آشفته و ناراحت خواهد بود و آرام کردن آن‌ها نیز بسیار سخت است.

کودکان در سنین مختلف این گونه ترس‌ها را تجربه می‌کنند ولی معمولاً در بین کودکان پیش دبستانی و دبستانی رایج‌تر است.

کودکان ممکن است به دلایل مختلف در طول شب بیدار شوند یا خوب نخوابند. به عنوان مثال کابوس، وحشت شبانه، راه رفتن در خواب و صحبت کردن در خواب از مشکلات رایج خواب آن‌ها هستند. این گونه اختلالات در خواب علت‌های مختلفی دارد که خستگی بیش از حد و کم خوابی می‌تواند باعث تشدید آن‌ها شود.

در این مقاله با بررسی ترس‌های شبانه در کودکان، دلایل و همچنین علائم آن را بررسی خواهیم کرد و در نهایت راهکارهایی را برای مقابله با ترس‌های شبانه کودکان بیان می‌کنیم.

معرفی ترس‌های شبانه کودکان

ترس‌های شبانه در کودکان می‌تواند به اشکال مختلفی بروز پیدا کند. برای مثال برخی از کودکان ممکن است، کابوس‌های وحشتناک ببینند یا برخی دیگر در خواب راه بروند. شناخت انواع این ترس‌ها به شما کمک می‌کند تا نحوه برخورد با آن را یاد بگیرید. در ادامه هر یک از این موارد را به تفکیک بیان خواهیم کرد.

کابوس‌ها

کابوس‌ها خواب‌های ترسناکی هستند که اغلب در نیمه دوم شب اتفاق می‌افتند، زمانی که خواب در مرحله عمیق‌تری است. کودکان ممکن است از ۶ ماهگی شروع به دیدن کابوس کنند. اوج کابوس دیدن کودکان بین سنین ۳ تا ۱۲ سالگی است. کودکان ممکن است با گریه یا احساس ترس از خواب بیدار شوند و در به خواب رفتن دچار مشکل شوند.

ترس ناشی از کابوس شبانه معمولاً با یک جیغ ناگهانی شروع می‌شود و کودک شما بسیار ترسیده به نظر می‌رسد.

در این شرایط کودک ممکن است در رختخواب بماند و دست‌ها و پاهای خود را به شدت به هم بکوبد یا بلند شود و شروع به دویدن در اطراف خانه کند. در این وضعیت اگر بخواهید آن‌ها را متوقف یا آرام کنید، معمولاً متوجه نمی‌شوند. کابوس‌ها معمولاً حدود ۵ الی ۱۰ دقیقه طول می‌کشد و ممکن است بیش از یک بار در همان شب اتفاق بیفتد.

بیشتر بخوانید: آشنایی با انواع ترس در کودکان و نحوه ابراز آن‌ها

وحشت در خواب 

ترس شبانه معمولاً در کودکان نوپا تا پیش دبستانی رخ می‌دهد. این وضعیت در عمیق‌ترین مراحل خواب اتفاق می‌افتد که معمولاً در اوایل شب و اغلب قبل از خوابیدن والدین است.

در طول یک وحشت شبانه، کودک شما ممکن است:

• بی اختیار گریه می‌کنند
• عرق کرده و تند تند نفس بکشد
• نگاهی وحشت زده دارند، گیج و خیره است
• دست و پای خود را به اطراف می‌کوبد و جیغ می‌زند
• شما را نمی‌شناسد یا متوجه نمی‌شوند که آنجا هستید
• سعی می‌کند شما را از خود دور کند، به‌ویژه اگر سعی کنید او را نگه دارید

در حالی که ترس‌های شبانه می‌تواند تا ۴۵ دقیقه طول بکشد اما بیشتر آن‌ها بسیار کوتاه‌تر هستند. بیشتر کودکان پس از ترس شبانه دوباره به خواب می‌روند زیرا در واقع بیدار نبوده‌اند. بر خلاف کابوس، کودک وحشت شبانه را به خاطر نخواهد آورد.

آنچه شما می‌توانید انجام دهید

آرام باشید. کودکان به دلیل اینکه در خواب هستند، در بیداری ترسی را احساس نمی‌کنند. در نتیجه تاثیری بر روی آن‌ها ندارد، اما والدین درگیر این گونه مشکلات فرزندان می‌شوند. در این وضعیت اطمینان حاصل کنید که فرزندتان به خودش صدمه نمی‌زند. اگر سعی کردند از رختخواب بلند شوند، به آرامی آن‌ها را مهار کنید.

به یاد داشته باشید که پس از مدت کوتاهی کودک شما احتمالاً دوباره آرام شده و می‌خوابد. اگر ترس شبانه طولانی شوند، بهتر است با پزشک مشورت کنید.

راه رفتن و صحبت کردن در خواب

ترس‌های شبانه مانند راه رفتن و صحبت کردن در خواب زمانی اتفاق می‌افتد که کودکان در خواب عمیق هستند. در هنگام راه رفتن در خواب، کودکان ممکن است فقط نگاه کنند، در حالی که متوجه اطراف خود نیستند. همچنین ممکن است به دیگران پاسخ ندهند و بیدار کردن آن‌ها بسیار دشوار است. اکثر کسانی که در خواب راه می‌روند، خودشان به رختخواب برمی‌گردند و وقتی بیدار می‌شوند، اتفاقات شب گذشته را به یاد نمی‌آورند.

آنچه شما می‌توانید انجام دهید

اطمینان حاصل کنید که کودکان هنگام راه رفتن در خواب به خود آسیب نرسانند. اتاق خواب را از چیزهایی که باعث زمین خوردن کودکان می‌شود خالی کنید.

در ورودی را قفل کنید تا کودکان نتوانند از خانه خارج شوند.

پله ها را مسدود کنید تا بچه‌ها نتوانند بالا یا پایین بروند.

سعی نکنید کودکان را زمانی که در خواب راه می‌روند یا در حال صحبت کردن هستند بیدار کنید. به آرامی آن‌ها را به رختخواب برگردانید؛ در این وضعیت احتمالاً خودشان آرام می‌گیرند.

کودکان مبتلا به ترس شبانه ممکن است دارای موارد زیر نیز باشند:

• ضربان قلب بالا
• تنفس سریع
• تعریق
• مردمک‌های گشاد شده

در طول ترس‌های شبانه، یک کودک ممکن است:

• روی تخت بنشیند
• در رختخواب بغلتد
• جیغ بزند
• با چشمان باز نگاه کند اما گیج باشد
• به نظر می‌رسد نمی‌داند والدین آنجا هستند
• توانایی حرف زدن ندارد
• هنگامی که والدین او را دلداری می‌دهند، پاسخی نمی‌دهد

بیشتر بخوانید: ترس کودک از غریبه‌ها

بررسی عوامل به وجود آمدن ترس‌های شبانه کودکان

کودکی که دچار ترس‌های شبانه است، در نیمه راه بین خواب و بیداری گیر کرده است. آنقدر بیدار هستند که از رختخواب بلند می‌شوند، صحبت می‌کنند یا جیغ می‌زنند و چشمانشان باز است. اما بخش خودآگاه مغز آن‌ها خواب است و به پدر و مادری که می‌خواهد آن‌ها را آرام کند، پاسخ نمی‌دهند. برای مثال آن‌ها معمولاً اتفاقات شب را به خاطر نمی‌آورند.

نکات کلیدی در مورد ترس‌های شبانه در کودکان 

ترس‌های شبانه بخشی از رشد طبیعی کودک است و در کودکان سالم نیز اتفاق می‌افتد.

در طول ترس‌های شبانه، آرام بمانید و به فرزندتان دست نزنید، مگر اینکه به خودش صدمه بزند.

مطمئن شوید که کودک شما یک برنامه خواب خوب دارد و به اندازه کافی می‌خوابد.

وحشت‌های شبانه هیچ تاثیر درازمدتی بر کودک شما ندارند و بیشتر کودکان آن را تجربه می‌کنند.

علت ترس‌های شبانه در کودکان چیست؟

اغلب سابقه ترس شبانه یا راه رفتن در خواب در خانواده وجود دارد. از سوی دیگر ترس‌های شبانه در کودکان سالم اتفاق می‌افتد و بخشی از رشد طبیعی آن‌ها به‌شمار می‌رود و این گونه ترس‌ها معمولاً با مشکلات عاطفی یا روانی جدی همراه نیستند. 

علت ترس‌های شبانه در کودکان که عبارتند از:

• خستگی بیش از حد، بیماری یا استرس
• مصرف داروی جدید
• خوابیدن در محیط جدید یا دور از خانه
• نخوابیدن کافی
• مصرف کافئین بیش از حد
• استرس یا تغییرات اخیر برنامه (سفر، مدرسه، نوزاد جدید)
• تب کردن

در برخی از موارد کودکان ممکن است ترس‌های شبانه را به ارث ببرند. در ۸۰ درصد این کودکان یکی از اعضای خانواده دارای اختلالات خواب مثل راه رفتن یا ترس‌های شبانه است.

یک کودک ممکن است در طول یک شب یک یا چندین بار دچار ترس‌های شبانه شود. در بیشتر مواقع، ترس‌های شبانه با بلوغ سیستم عصبی خود به خود از بین می‌روند.

۱۰ راهکار برای مقابله با ترس‌های شبانه کودکان

و به گفته پزشکان اطفال، هیچ راه حل سریعی برای ترس‌های شبانه در کودکان وجود ندارد. بلکه شما می‌توانید با راهکارهایی این ترس‌ها را کاهش داده و مدیریت کنید. در ادامه این راهکارها را بیان خواهیم کرد.

به پزشک اطفال خود مراجعه کنید

اگر کودک شما دچار ترس‌های شبانه است، حتماً با پزشک اطفال خود قرار ملاقات بگذارید. کودک شما ممکن است از بزرگی لوزه‌ها یا آدنوئیدها رنج ببرد یا حتی آپنه خواب داشته باشد.

پزشک آزمایش‌های لازم را انجام داده و موارد مختلف را بررسی خواهد کرد. برای مثال ممکن است لوزه‌ها و آدنوئیدهای یک کودک بسیار بزرگ باشند و مانع از خواب با کیفیت در کودک شوند.

بیشتر بخوانید: فوبیای حیوانات در کودک، نشانه‌ها و راهکارهای درمان آن

مصرف امگا ۳ و منیزیم

مطالعات نشان می‌دهد که مصرف امگا به شدت با رفتار و تمرکز مرتبط است. امگا ۳ باعث سلامت عمومی، حمایت از سیستم ایمنی، استخوان‌ها و دندان‌های قوی، یادگیری دوران کودکی، رشد مغز و چشم می‌شود. امگا یک اسید چرب ضروری برای مغز است و همچنین باعث کاهش اضطراب و تثبیت خلق و خو می‌شود. 

منیزیم نیز یک مکمل بسیار مقوی برای کودکان است که نقش زیادی در تامین انرژی مورد نیاز آن‌ها و همچنین تقویت اعصاب و کاهش اضطراب دارد.

با توجه به اینکه بخش مهمی از ترس‌های شبانه کودکان ناشی از اضطراب و فشارهای روانی در کودک است، آرام ساختن مغز می‌تواند نقش چشمگیری در کاهش اضطراب کودکان و خواب آرام آن‌ها داشته باشد.

تغییر چرخه خواب

ترس‌های شبانه معمولاً ۲ ساعت پس از رفتن به رختخواب یا ۴ ساعت پس از آن رخ می‌دهد. بنابراین ترس‌ها حدود ساعت ۱۰ یا ۱۲ نیمه شب شروع می‌شود.

در این ساعات می‌توانید به کودک سر بزنید و آن‌ها را بیدار کنید، البته نه به‌صورتی که کاملاً هوشیار شوند، بلکه فقط باید تغییر در عمق و چرخه خواب آن‌ها ایجاد کنید.

ممکن است از خود بپرسید: “چرا این کار را انجام می‌دهید؟”

یک پزشک اطفال می‌گوید که اگر بتوانید تا حدودی بچه‌هایتان را قبل از تغییر چرخه خواب (قبل از وقوع ترس‌های شبانه) بیدار کنید، این کار می‌تواند به آن‌ها کمک کند که در بین چرخه‌های خواب گیر نکنند، زیرا این همان چیزی است که دلیل این ترس‌های شبانه به شمار می‌رود.

خواب کافی و با کیفیت

پزشکان پیشنهاد می‌کنند که بچه‌های بیش از حد خسته بیشتر احتمال دارد ترس‌های شبانه را تجربه کنند. در نتیجه بهتر است؛ بچه‌ها را زودتر بخوابانید. کودکان هر چه بیشتر بخوابند، بهتر می‌خوابند.

پس این ایده که بچه‌ها را تا دیر وقت بیدار نگه دارید تا خسته شده و شب راحت‌تر به خواب بروند، درست نیست. بلکه کودکان باید ساعت مشخصی برای خواب داشته باشند که بهترین ساعت ۸ الی ۹ شب برای آن‌هاست.

داشتن روتین خواب 

زمان خواب ثابتی را برای خواب در نظر بگیرید و حتی آخر هفته نیز به آن پایبند باشید. همچنین می‌توانید یک روتین قبل از خواب در نظر بگیرید به عنوان مثال خوردن میان وعده، مسواک زدن، خواندن داستان، در آغوش کشیدن و در نهایت خواب.

همچنین اهمیت زیادی دارد که بدن کودک را آرام کنید تا بتواند آرام بخوابد. آیا تا به حال شده که با استرس فوق العاده به رختخواب رفته باشید و متوجه شوید که وقتی از خواب بیدار می‌شوید همچنان خسته هستید؟ کمک به بچه‌ها برای آرام شدن قبل از خوابیدن و استراحت کردن بسیار مهم است.

همچنین سعی کنید هرگز اجازه ندهید کودکتان عصبانی یا ناراحت به رختخواب برود. گرچه این موضوع همیشه امکان‌پذیر نیست ولی می‌توانید تلاش خود را بکنید.

استرس را کاهش دهید؛ ذهن آگاهی را امتحان کنید

نه تنها سعی کنید کودکتان را هنگام خواب آرام کنید بلکه در تمام روز از ذهن‌آگاهی استفاده کنید. چرا که ذهن آرام به عادات خواب بهتر برای کودکان تبدیل می‌شود.

در این زمینه می‌توانید از بازی‌های فکری و همچنین رفتن به محیط‌های آرام مثل طبیعت یا حتی حیاط خانه استفاده کنید.

بیشتر بخوانید: ترس کودک از موجودات خیالی + بایدها و نبایدهای برخورد با کودک

استفاده از چک لیست محرک‌ها

آماده کردن یک لیست به شما کمک می‌کند ببینید چه چیزی کار می‌کند، محرک‌های فرزندتان چیست و به شما کمک می‌کند بفهمید چه چیزی را باید تغییر دهید.

برای مثال می‌توانید تغذیه کودک در طول روز، فعالیت‌ها و بازی‌ها و حتی ملاقات‌های او را بررسی کرده تا مواردی را که باعث خواب آرام او می‌شود، پیدا کنید.

سخن پایانی

ترس‌های شبانه در کودکان یکی از مواردی است که به‌عنوان بهداشت خواب مطرح می‌شود و کودکان از حدود ۳ سالگی تا ۱۲ سالگی آن را تجربه می‌کنند. گرچه این نوع ترس‌ها گاهی در نوزادان بالای ۶ ماه نیز دیده می‌شود.

عوامل زیادی در ترس‌های شبانه کودک تاثیرگذار هستند که از جمله آن می‌توان به خستگی بیش از حد کودک، اضطراب، بیماری و تب و حتی عوامل ارثی اشاره کرد.

این گونه ترس‌ها بخشی از فرآیند رشد کودکان محسوب می‌شوند و باعث آسیب بلند مدت نخواهند شد اما می‌توانید با استفاده از روش‌هایی آن را مدیریت کرده و کاهش دهید.