داستان‌های ترسناک برای کودکان؛ مفید یا مضر

کودکان مانند بزرگسالان توان و پذیرش متفاوتی نسبت به ترس دارند. برخی از کودکان برای رویارویی با داستان‌های ترسناک و موقعیت‌های ترسناک لحظه‌شماری می‌کنند. برخی دیگر تمام تلاش خود را می‌کنند تا از چنین موقعیت‌هایی دوری کنند. با این حال بیشتر کودکان می‌توانند «ترس قابل کنترل» را از طریق داستان تجربه کنند.

جدای از این واقعیت که داستان‌های ترسناک می‌توانند موجب شوند کودکان در تمام طول داستان درگیر خط داستانی شوند، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد خواندن داستان‌های ترسناک برای کودکان می‌تواند برای سلامت عاطفی آنها مفید باشد.

در این مقاله ابتدا این موضوع مهم را بررسی می‌کنیم که خواندن داستان‌های ترسناک برای کودکان مفید است یا مضر؟ 

سپس از نکاتی می‌گوییم که باید هنگام خواندن داستان‌های ترسناک برای کودکان، در نظر داشته باشیم. اگر کودک شما هم به خواندن داستان ترسناک علاقه دارد و نمی‌دانید چه راهکاری برای او مناسب است، این مقاله می‌تواند به شما کمک کند.

خواندن داستان‌های ترسناک برای کودکان مفید است یا مضر؟

تحقیقات نشان داده مغز هنگام ترس، هورمون‌هایی مانند کورتیزول، آدرنالین و دوپامین ترشح می‌کند. دوپامین معمولا در هنگام شادی افزایش می‌یابد و حس لذت را فعال می‌کند. هنگام ترس همان واکنش شیمیایی به طور طبیعی رخ می‌دهد؛ مانند سوار شدن در ترن هوایی که ترسناک اما هیجان‌انگیز است. 

داستان‌های ترسناک این امکان را به کودکان می‌دهند با خیال راحت این حس را تجربه کنند و از آن لذت ببرند؛ بدون اینکه در برابر خطری واقعی قرار بگیرند.

داستان‌های ترسناک چه ضررهایی می‌توانند داشته باشند؟

بسیاری از پدر و مادرها و مربی‌ها نگران این هستند که با خواندن داستان‌های ترسناک، ترس کودک را بیشتر کنند. توجه داشته باشید هنگام خواندن داستان، قرار نیست داستان به گونه‌ای روایت شود که کودک غرق در ترس شود.

از سوی دیگر، نکته مهم این است داستان‌هایی برای کودکان انتخاب کنیم که ترس آنها از دنیای داستانی به دنیای واقعی‌شان منتقل نشود. 

این موضوع نکته‌ای کلیدی است: داستان‌های ترسناک مکانی امن برای کودکان جهت مقابله با ترس هستند. کودکان می‌توانند کنترل کنند چقدر می‌خواهند بترسند. درواقع اگر همه چیز خیلی وحشتناک شود، می‌توانند کتاب را ببندند و به دنیایی واقعی بدون اجنه، غول‌ها و ارواح بازگردند.

تفاوت فیلم ترسناک و داستان ترسناک

از تفاوت‌های مهم داستان ترسناک و فیلم ترسناک این است که کودک داستان ترسناک را گوش می‌دهد و به هر مقدار که بخواهد تخیل می‌کند و هر زمان که لازم باشد می‌تواند دست از تخیل بردارد. 

اما فیلم ترسناک یک تصویر ثابت است که به ذهن کودک وارد می‌شود و موجب ترس می‌شود. یک نمای ترسناک از فیلم جایی برای تخیل نمی‌گذارد و به میزان ترسناک بودنش، موجب ترس می‌شود.

به همین دلیل دیدن فیلم ترسناک برای کودکان مناسب نیست اما خواندن داستان ترسناک (متناسب با سن کودک) برای آنها می‌تواند تجربه‌ای امن و هیجان‌انگیز ایجاد کند. در ادامه از ۱۰ دلیلی می‌گوییم که خواندن داستان ترسناک برای کودکان مفید است.

بیشتر بخوانید: ترس از تنهایی؛ صفر تا صد و راهکارهای مقابله با آن

۱۰ دلیل مفید بودن خواندن داستان‌های ترسناک برای کودکان

از آنجایی که کودکان، خواه ناخواه، در بزرگسالی با ترس‌های مختلف روبرو می‌شوند، لازم است از کودکی با ترس آشنا باشند. کودکان اگر ترس را تجربه نکنند، چگونه می‌توانند قدردان شجاعت، عشق یا امنیت باشند؟ 

در اینجا به ده دلیلی اشاره می‌کنیم که چرا کودکان باید داستان‌هایی بشنوند که ترسناک هستند اما در پایان روشنگری و شجاعت را القا می‌کنند.

۱. داستان ترسناک، بخشی از دوران کودکی آنها را تشکیل می‌دهد.

بچه‌هایی که خواندن کتاب‌های ترسناک را تجربه می‌کنند، وقتی بزرگ‌تر می‌شوند این داستان‌ها را با دیگران به اشتراک می‌گذارند. 

همه ما آن حس غروری را در خود داریم که می‌گوید: «ما از گوش دادن به یک داستان ترسناک جان سالم به در بردیم!» یا «وقتی بچه بودیم چقدر نترس بودیم».

چنین احساسی باعث می‌شود برای یک لحظه احساس خاصی داشته باشیم: حس تعجب و تعلق.

۲. به کودکان کمک می‌کند از فرهنگ خودشان و دیگران آگاه شوند.

هر کشوری اسطوره‌ها و افسانه‌های خاص خود را دارد که کودکان باید درباره آنها بدانند. اگرچه برای کودکان داستان‌های قهرمانان حماسی کشورهای مختلف را تعریف می‌کنیم، این داستان‌ها بدون شخصیت منفی و شرور داستان، پوسته‌ای خالی و بی‌معنا هستند.

به عنوان مثال:

1. در داستان مدوسا، چه کسی مدوسا را کشت؟ پرسئوس. او چه کسی بود؟
2. چگونه در داستان‌های ترسناک خون‌آشامی بفهمیم شخصی خون‌آشام است؟ اگر از نمک و سیر متنفر است.
3. چرا در داستان‌های ترسناک، آتش بازی داریم؟ برای ترساندن ارواح شیطانی.

۳. داستان ترسناک، به آنها می‌آموزد شجاع باشند و ریسک کنند.

قهرمانان در پایان داستان‌ها، برنده می‌شوند؛ چرا که با ترس‌های خود روبرو می‌شوند. کودکان وقتی کتاب‌های فانتزی و ترسناک می‌خوانند، می‌توانند خود را جای قهرمان داستان قرار دهند. 

به همین جهت، اگر قهرمان داستان هیولا را شکست دهد، کودکان نیز فکر می‌کنند که برنده شده‌اند و به این باور می‌رسند که باید شجاع باشند و ریسک کنند.

۴. به کودکان یاد می‌دهد بر درماندگی غلبه کنند.

قهرمانانی که با افراد شرور مبارزه می‌کنند، روی واکنش فرزند شما با واقعیت‌های زندگی تأثیر می‌گذارد. 

وقتی کودکی می‌بیند قهرمان داستان اگرچه ابتدا از آدم شرور ترسناک داستان می‌ترسد ولی در نهایت بر ترسش غلبه می‌کند و با او روبرو می‌شود،  یاد می‌گیرند به خاطر ترس از موقعیت‌های مختلف کناره‌گیری نکند؛ بلکه با آن روبرو شود و کاری را که لازم می‌داند، انجام دهد. 

به عنوان مثال، اگر کودک شما در مدرسه مورد آزار و اذیت هم‌ سن و سالانش قرار می‌گیرد و نمی‌تواند در مورد آن کاری انجام دهد، او راهی برای واکنش به موقعیت پیدا می‌کند. این راهکار می‌تواند اطلاع‌رسانی به والدین خودش، نادیده گرفتن قلدرها یا درخواست کمک از مسئولان مدرسه باشد. 

داستان های ترسناک باعث می‌شوند کودک شما شجاع‌تر، قوی‌تر، باهوش‌تر و از خودش مطمئن‌تر شود.

۵- همدلی و انعطاف‌پذیری کودکان را تقویت می‌کند.

پژوهش‌های انجام شده در زمینه نوروساینس نشان داده خواندن داستان‌ به کودکان کمک می‌کند احساس همدلی و درک دیگران را پیدا کنند. به گفته محققان، این موضوع به این دلیل است که داستان مغز ما را فریب می‌دهد تا فکر کند ما نیز بخشی از داستان هستیم. همدلی‌ که ما نسبت به شخصیت‌های داستان احساس می‌کنیم، مغز ما را به سمتی هدایت می‌کند که نسبت به افراد واقعی نیز حساسیت مشابهی داشته باشد.

هنگام خواندن یک کتاب ترسناک، کودکان می‌دانند که این کتاب واقعی نیست؛ اما در عین حال به آنها اجازه می‌دهد احساس یا رفتار خود را در موقعیتی مشابه به صورت احساسی تکرار کنند.

شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد خواندن داستان‌هایی درباره «غلبه بر هیولا» به رشد انعطاف‌پذیری کودکان کمک می‌کند.

بسیاری از والدین از گفتن «داستان‌های بد» به فرزندان خود واهمه دارند؛ منظور از داستان‌های بد همان داستان‌هایی است که در آن اتفاقات وحشتناکی برای افراد خوب رخ می‌دهد. با این حال، خواندن این دسته از داستان‌ها بیشتر از داستان‌های شاد برای مصون‌سازی کودکان و ایجاد انعطاف‌پذیری در آنها مؤثر است. 

بیشتر بخوانید: راهکارهایی برای مقابله با دعوای کودکان با یکدیگر

۶. چشمان کودکان را به روی واقعیت باز می‌کند.

کودکان از طریق داستان‌های ترسناک، در معرض سختی واقعیت قرار می‌گیرند. اما با این تفاوت مهم که آنها در یک محیط امن که خطر تخیلی و کنترل شده است، نگاهی اجمالی به این موقعیت‌ها می‌اندازند.

داستان ترسناکی که توسط والدین گفته می‌شود، می‌تواند آرامش‌بخش به نظر برسد. والدین می‌توانند فرزند خود را در آغوش بگیرند و درس‌های اخلاقی مناسبی را که در داستان وجود دارد به او بگویند.

۷. کودکان با احساساتی روبرو می‌شوند که قبلا تجربه نکرده‌اند.

کودکانی که بیش از اندازه توسط والدین خود محافظت می‌شوند، ممکن است احساس ترس یا وحشت نکنند. با این حال والدین باید بدانند که نمی‌توانند برای همیشه از فرزندان خود محافظت کنند.

ترس احساسی مهم برای رشد و تکامل کودک است. کودکان برای ایجاد انعطاف‌پذیری عاطفی به ترس نیاز دارند تا بتوانند با احساسات و شرایط منفی کنار بیایند.

۸. درس‌هایی برای ایمنی به کودکان می‌آموزد.

خواندن داستان‌های ترسناک برای کودکان به حل مشکلات مختلف کمک می‌کند. یکی از این موارد، جلوگیری از وقوع مشکلات است.

به عنوان مثال کودک از طریق خواندن داستان متوجه می‌شود که نباید با غریبه‌ها صحبت کند. یا وقتی به آنها می‌گویید در مدرسه بمانند تا شما برای بردن‌شان به مدرسه بروید، از مدرسه خارج نشوند یا اینکه از غریبه‌ها خوراکی نگیرند.

داستان‌های ترسناک می‌توانند به بچه‌ها کمک کنند درس‌های زندگی را یاد بگیرند.

۹. داستان ترسناک به کودکان کمک می‌کند اجتماعی باشند.

به اشتراک گذاشتن داستان بین همسالان برای کودکان مفید است. چه می‌شود اگر همکلاسی فرزندتان به خون‌‌آشام باور داشته باشد؟

البته اشتراک‌گذاری فرهنگ به هیولاها محدود نمی‌شود. بچه‌های شما می‌توانند از آنجا شروع کنند و به موضوعات بیشتری برای بحث و گفت‌وگو برسند. به عنوان مثال، از خون‌آشام به سیر، از سیر به نان سیر، از نان سیز به پیتزا، و از پیتزا به بازی‌های کامپیوتری. می‌بینید؟ برخی موضوعات می‌توانند از یک چیز به چیز دیگری منتهی شوند.

آیا برای شما هم چنین تجربه‌ای پیش آمده است؟ هر زمان که داستان‌های ترسناکی را با دیگران به اشتراک می‌گذاریم، باعث می‌شود با گروهی که در آن هستیم (همکلاسی‌ها، همکارها، اعضای خانواده، دوستان و دیگران) نزدیک و نزدیک‌تر شویم.

این است قدرت هیجان و آدرنالین!

۱۰. کودکان را خلاق‌تر می‌کند.

داستان‌های ترسناک می‌توانند کودکان را به فکر راه‌های خلاقانه برای مقابله با مشکلاتشان بیاندازند. هنگامی که با یک تهدید بالقوه روبرو می‌شوند، غرایز بقا در آنها شروع به کار می‌کند.

به عنوان مثال، غریزه کودک شما فرار از مشکلات است. سپس او داستانی می‌شنود که در آن قهرمان داستان با افراد بد مقابله می‌کند. در اعماق ذهن کودک، او نیز دوست دارد مانند قهرمان باشد؛ چرا که شخصیت داستان با مشکلاتش روبرو بود.

وقتی لحظه‌ای برسد که فرزند شما باید با این مشکلات روبرو شود، فورا این کار را انجام نخواهد داد. زمان می‌برد تا او قدرت کافی برای انجام چنین کاری را به دست بیاورد. فرزند شما همچنین متوجه خواهد شد که یک تاکتیک دو بار جواب نمی‌دهد؛ بنابراین راه‌های دیگری برای غلبه بر مشکلات خود خواهد یافت.

نکاتی در مورد خواندن داستان‌های ترسناک برای بچه‌ها

هیچ پدر و مادری نمی‌خواهد فرزند خود را با داستان‌های ترسناک هیولاها به وحشت بیاندازد. اگر تصمیم دارید داستان‌های ترسناک را برای کودکتان بخوانید، ابتدا ارزیابی کنید که آیا کودکتان آماده شنیدن آنهاست یا خیر.

در اینجا نکاتی را برای گفتن یک داستان ترسناک خوب بیان می‌کنیم:

در طول داستان همیشه از کودکان بپرسید که چه حسی دارند

اگر صحنه خاصی وجود دارد که کودکان دوست ندارند بشنوند، آن صحنه را کنار بگذارید. دقت کنید که آنها به صحنه‌های مختلف داستان، چه واکنش‌هایی نشان می‌دهند. اگر حس خوبی ندارند، زاویه دید داستان را تغییر دهید. همچنین می‌توانید مکث کنید و بپرسید: «بچه‌ها می‌خواهید ادامه داستان رو بشنوید؟» اگر آنها پاسخ مثبت دادند، سعی کنید چیزی شبیه به این بپرسید: «مطمئنید؟ اما می‌ترسید ها!» و منتظر واکنش آنها باشید.

ایده داستان را بگیرید، اما هر زمان لازم بود تغییرش دهید

لازم نیست دقیقا آنچه را در کتاب نوشته شده بگویید. داستانی را که متناسب با توانایی درک و احساس کودک‌تان است، بداهه‌پردازی کنید.

بچه‌ها را با هم گروه‌بندی کنید

اگر دو یا سه فرزند دارید، زمانی که با هم هستند، داستان ترسناک را تعریف کنید. به این ترتیب، آن‌ها کمتر ترس را تجربه می کنند، بلکه در کنار هم هیجان‌زده می‌شوند! برای کودکان اطمینان‌بخش است بدانند تنها نیستند و بقیه نیز می‌ترسند. بنابراین، به جای اینکه گروهی بترسند، در نهایت به قهقهه و پوزخند می‌رسند.

برای گفتن داستان‌های ترسناک برنامه‌ریزی کنید

برنامه داشته باشید که آیا امشب قصه ترسناک را می‌خوانید یا چهارشنبه آینده که هنوز شور و شوق تمرین تیم فوتبالش را دارد؟ تاریخ و زمان مهم است. این کار می‌تواند به کودکتان برای ایجاد روحیه و آمادگی لازم قبل و بعد از شنیدن داستان ترسناک کمک کند.

کتاب‌های چند ژانری را انتخاب کنید

به جای داستان‌های تک ژانری، می‌توانید از داستان‌های چند ژانری مانند داستان‌های ترسناک خنده‌دار استفاده کنید. چیزی شبیه دراکولایی که دندان‌هایش در حال افتادن است، از بس که قربانی او «پوست کلفت» بوده است.

از هر چیزی که کودک‌تان می‌ترسد، دوری کنید

اگر می‌دانید که فرزندتان نسبت به عنکبوت، کبوتر یا جن فوبیا دارد، از گفتن داستان‌هایی که در آن چنین چیزهایی وجود دارد، دوری کنید.

از نشان دادن تصاویر خودداری کنید 

آیا تصاویر برای کودک شما ترسناک هستند؟ اگر روح بی‌سری در کتاب نشان داده شده، آن را نشان ندهید. 

تصاویر ترسناک می‌توانند همان تأثیر فیلم را داشته باشند؛ به همین جهت اگر تصویری به نظر ترسناک می‌رسد، به کودکتان نشان ندهید.

بگذارید آنها داستان را کنترل کنند

کودکی که کنترل بیشتری بر داستان دارد، ترس کمتری را تجربه می‌کند. اشکالی ندارد اگر خط داستان گم شود. وقتی می‌خواهید داستان را ادامه دهید، طوری پیش بروید که جاهای خالی داستان پر شوند. همچنین، شما باید خلاق باشید تا با تصورات عجیب و غریب آنها سازگار شوید!

فرزندتان را در آغوش بگیرید

اگر کودک شما در آغوش شما باشد، احساس امنیت بیشتری خواهد کرد. لمس شما به کودک شما اطمینان می‌دهد که ترس واقعی نیست و شما برای محافظت از او آنجا هستید.

سخن پایانی

در این مقاله به این سوال مهم و اساسی پرداختیم که خواندن داستان ترسناک برای کودکان مفید است یا مضر؛ ضررهای احتمالی را بررسی کردیم و از فواید خواندن داستان ترسناک برای کودکان گفتیم.

خواندن داستان‌های ترسناک برای کودکان، تأثیری مهم و ضروری بر رشد و تکامل آنها دارد. به عنوان پدر و مادر، یادتان باشد قرار نیست برای همیشه از آنها محافظت کنید. کودکان می‌توانند از طریق داستان‌های ترسناک، در محیطی امن، چشم‌انداز دیگری از جهان را ببینند.

به یاد داشته باشید کودکان با یکدیگر متفاوت هستند و هر کودکی نیازهای مخصوص به خود را دارد. به همین جهت ممکن است کودکی علاقه زیادی به شنیدن داستان‌های ترسناک داشته باشد و کودک دیگری از این نوع داستان‌ها لذت کمتری ببرد.

بسیار مهم است در نظر داشته باشید که چه زمانی فرزندان شما آماده شنیدن داستان‌های ترسناک هستند و چه داستانی را باید برای آنها تعریف کنید. در این مقاله همچنین نکات مهمی را بیان کردیم که به شما کمک می‌کند چگونه کودک خود را برای شنیدن داستان ترسناک آماده کنید. 

موارد مختلف را امتحان کنید و ببینید کدام یک برای کودک شما بهتر و بیشتر کاربرد دارد.

 

منابع

 

This Is Why You Should Give Kids Scary Stories To Read

۱۰ Reasons Why You Should Share Scary Stories to Kids